Hemoroid ya da halk arasında bilinen adıyla basur, makat bölgesindeki damar yastıkçıklarının genişlemesi, şişmesi veya dışa sarkmasıyla ortaya çıkan yaygın bir hastalıktır. Genellikle 20–40 yaş arası genç erişkinlerde ve 45 yaş üzeri bireylerde daha sık görülür. Hemoroid her ne kadar yaşamı tehdit eden bir durum olmasa da, ağrı, kanama ve kaşıntı gibi belirtilerle yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürür.
Hemoroid Nedir?
Hemoroid, makat bölgesindeki damar yastıkçıklarının aşırı genişleyip sarkması sonucu oluşur. Damar duvarlarının zayıflaması, artan basınç veya ıkınma gibi nedenlerle kan akışı bozulur ve damarlarda balonlaşma meydana gelir. Bu durum iç veya dış hemoroid şeklinde iki farklı biçimde görülür:
- İç hemoroid: Anal kanalın içinde oluşur; genellikle ağrısız kanamayla kendini gösterir.
- Dış hemoroid: Makat çevresinde cilt altında gelişir; pıhtı (tromboz) oluştuğunda ani ve şiddetli ağrıya neden olabilir.
Karışabilecek Diğer Hastalıklar
Hemoroid belirtileri bazı ciddi hastalıklarla karışabilir. Makat çatlağı (anal fissür), fistül, rektum kanseri ve HPV kaynaklı makat siğilleri benzer şikayetlere neden olabilir. Bu nedenle tanı konulurken dikkatli muayene yapılması ve gerekirse endoskopik incelemelere başvurulması önemlidir.
Hemoroid Neden Olur?
Kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı faktörler hemoroid gelişimini tetikler:
- Kabızlık ve dışkılama sırasında aşırı ıkınma
- Uzun süre oturma veya tuvalette fazla vakit geçirme
- Hamilelik ve doğum sonrası dönemde artan karın içi basınç
- Uzun süre ayakta durma
- Sık ishal ve bağırsak enfeksiyonları
- Genetik yatkınlık
- Bilinçsiz ilaç kullanımı (örneğin kortizonlu fitillerin uzun süreli kullanımı)
Hemoroid Belirtileri Nelerdir?
- Makat bölgesinde ağrılı veya ağrısız şişlik
- Dışkılama sonrası kırmızı kanama (damla damla veya çizgi şeklinde)
- Kaşıntı ve akıntı
- Pıhtı oluşumu (tromboze hemoroid) ile ani ağrı
- Çamaşır kirlenmesi ve tahriş
Belirtiler, hemoroidin evresine ve türüne göre değişiklik gösterebilir. Özellikle dış hemoroidlerde oturmak veya yürümek dahi ağrılı hale gelebilir.
Anal Fissür ile Karışabilir
Kanamayla birlikte şiddetli ağrı varsa ve bu ağrı dışkılama sonrası uzun süre devam ediyorsa, makat çatlağı (anal fissür) düşünülmelidir. Fissür tedavisinde kullanılan pomadlar ve oturma banyoları, hemoroid hastalarında da rahatlama sağlayabilir ancak tanı mutlaka bir cerrah tarafından doğrulanmalıdır.
Hemoroid Kansere Yol Açar mı?
Hayır, hemoroid kansere dönüşmez. Ancak benzer belirtilere neden olan rektum ve kolon kanserleriyle karıştırılabilir. Bu karışıklık, erken tanının gecikmesine yol açabilir. Bu nedenle hemoroid tanısı konulan her hastada, özellikle ailesinde kolon kanseri öyküsü bulunanlarda, kolonoskopi ile inceleme yapılması önerilir.
Hemoroid Tanısı Nasıl Konulur?
Dış hemoroid olgularında, görsel muayene ile tanı konulabilir. İç hemoroid vakalarında ise rektal tuşe, anoskopi veya gerekirse rektoskopi/kolonoskopi uygulanır. Bu yöntemlerle hemoroidin evresi belirlenir ve başka hastalıklar dışlanır.
Hemoroid Nasıl Tedavi Edilir?
Ameliyatsız Tedavi Yöntemleri (Evre 1–3)
- Posalı diyet ve bol su tüketimi
- Ilık su oturma banyosu (38–40 °C, günde 2–3 kez)
- Damar güçlendirici ilaçlar (flavonoid içeren preparatlar)
- Kremler ve fitiller (lokal rahatlama sağlar)
- Lazer tedavisi – düşük ağrı ve hızlı iyileşme
- Skleroterapi, infrared koagulasyon veya Doppler eşliğinde arter ligasyonu
Bu yöntemlerle hemoroid damarları küçültülür, ağrı ve kanama kısa sürede azalır. Özellikle lazer tedavisi, cerrahiye alternatif olarak yüksek hasta konforu sağlar.
Ameliyat Gerektiren Durumlar (Evre 4)
Tamamen dışarı sarkmış hemoroidlerde veya sık tekrarlayan vakalarda cerrahi müdahale gerekir. Bu işlem sırasında hemoroid yastıkçıkları çıkarılır ve bölge düzgün bir şekilde kapatılır. Ameliyat sonrası dönemde düzenli bakım ve lifli beslenme tekrarlamayı önler.
Hemoroid Evreleri Nelerdir?
- Evre 1: Sadece damar belirginliği vardır, sarkma yoktur.
- Evre 2: Dışkılama veya ıkınma ile sarkar, kendiliğinden geri döner.
- Evre 3: Sarkma elle geri itilir.
- Evre 4: Sürekli dışarıda kalır, geri itilemez ve genellikle cerrahi gerektirir.
Video: Hemoroid Hakkında Bilgilendirme
