Kolorektal kanser, sindirim sisteminin kalın bağırsak (kolon) ve rektum bölümünde gelişen kötü huylu tümörleri ifade eder. Kolon kanseri ve rektum kanseri, anatomik olarak birbirine yakın bölgelerde oluşsa da, yerleşim yeri ve tedavi yaklaşımları bakımından bazı farklılıklar gösterir.
Bu hastalık, dünya genelinde en sık görülen üçüncü kanser türüdür ancak erken teşhis ve doğru tedaviyle büyük oranda kontrol altına alınabilir.
Bu makalede kolorektal kanserin nedenleri, belirtileri, risk faktörleri, erken tanı ve güncel tedavi yöntemleri ayrıntılı biçimde ele alınacaktır.

Kolon Kanseri Nedir?

Kolon kanseri, kalın bağırsağın iç yüzeyinde yer alan ve “polip” olarak adlandırılan küçük hücre büyümelerinin zamanla kansere dönüşmesiyle ortaya çıkar.
Tüm kolorektal kanser vakalarının yaklaşık %90’ı bu poliplerden gelişir.
50 yaşından sonra polip görülme sıklığı artar, bu da kolon kanseri riskini belirgin şekilde yükseltir.
Poliplerin büyük bir kısmı başlangıçta iyi huyludur, ancak düzenli tarama yapılmadığında malign (kötü huylu) hücrelere dönüşebilir.

Kolon Kanserinin Nedenleri ve Risk Faktörleri

Kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlık ve yaşam tarzı faktörleri önemli rol oynar. En yaygın risk faktörleri şunlardır:

Yağdan zengin, liften fakir beslenme
Ailede kolon kanseri veya polip öyküsü
Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi iltihabi bağırsak hastalıkları
Fiziksel hareketsizlik ve obezite
Sigara ve alkol tüketimi
Yaş faktörü: 50 yaş üstü bireylerde risk artar.

Not: Düzenli egzersiz, liften zengin beslenme ve ideal kiloyu koruma, kolon kanseri riskini önemli ölçüde azaltır.

Kolon Kanseri Belirtileri Nelerdir?

Kolon kanseri erken evrelerde genellikle belirti vermez. Ancak ilerleyen dönemlerde şu semptomlar gözlenebilir:

Dışkıda kan (parlak kırmızı veya koyu renkli)
Bağırsak alışkanlıklarında değişiklik (kabızlık veya ishal)
Dışkı çapında incelme
Tenesmus (tam boşalmamışlık hissi)
Karın ağrısı, gaz, şişkinlik
Halsizlik, kansızlık ve kilo kaybı

Rektum Kanseri Nedir?

Rektum, kalın bağırsağın son 12–15 cm’lik kısmıdır. Bu bölgede gelişen kötü huylu tümörlere rektum kanseri denir.
Anatomik olarak pelvik bölgeye yakın konumda olduğu için cerrahi planlama kolon kanserinden daha zordur.
Rektum kanseri sıklıkla kolon kanseriyle birlikte değerlendirilse de, tedavi yaklaşımı farklılık gösterir çünkü makat çevresindeki kasların korunması dışkılama fonksiyonu açısından önemlidir.

Rektum Kanseri Risk Faktörleri

Rektum kanseri genellikle 40 yaş üstü bireylerde görülür. Kolon kanseriyle benzer nedenlere sahip olsa da bazı özel faktörler riski artırır:

Kalıtsal kanser sendromları (örneğin FAP veya Lynch sendromu)
Ailede kolorektal kanser veya polip öyküsü
Daha önce meme, yumurtalık veya rahim kanseri geçirmiş olmak
Pelvik bölgeye radyoterapi uygulanmış olması

Rektum Kanseri Belirtileri

Dışkılama alışkanlıklarında değişiklik
Parlak kırmızı veya siyah dışkı ile kanama
Gaz, kramp ve karın ağrısı
Nedeni bilinmeyen kilo kaybı
Aşırı yorgunluk ve halsizlik hissi

Erken Tanı ve Tarama Yöntemleri

Kolorektal kanserlerin büyük kısmı, kansere dönüşmemiş polipler evresindeyken tespit edilebilir.
Bu nedenle kolonoskopi erken tanıda altın standarttır.
50 yaşına gelen bireylerin düzenli olarak kolonoskopi yaptırması önerilir.
Ailede kolon kanseri öyküsü bulunan kişilerde tarama yaşı 40’a, hatta hastalığın görüldüğü yaştan 10 yıl öncesine çekilmelidir.

Diğer Tanı Yöntemleri

Dışkıda gizli kan testi: Kanamanın erken tespiti için basit bir yöntemdir.
Dijital rektal muayene (tuşe): Rektumun alt kısmındaki kitlelerin saptanmasını sağlar.
Proktoskopi ve rektoskopi: Rektumun doğrudan gözle incelenmesini sağlar.
Biyopsi: Şüpheli dokunun mikroskobik olarak incelenmesiyle kesin tanı konur.
CEA testi: Karsinoembriyonik antijen düzeyini ölçer; tedavi takibinde önemlidir.

Öneri: Erken teşhis, tedavi başarısını %90’a kadar artırabilir. Bu nedenle düzenli tarama hayati önem taşır.

Kolorektal Kanserde Tedavi Yöntemleri

Cerrahi Müdahale

Cerrahi tedavi, kolon ve rektum kanserlerinde birincil tedavi yöntemidir.
Ameliyat sırasında tümörün bulunduğu bağırsak bölümü, çevre dokular ve lenf bezleri çıkarılır.
Rektum kanserinde ise makata yakın tümörlerde dışkılamayı kontrol eden kasların korunması önceliklidir.
Gelişen cerrahi teknikler sayesinde kalıcı torba (kolostomi) gereksinimi önemli ölçüde azalmıştır.

Laparoskopik (Kapalı) Cerrahi

Modern tıpta laparoskopik yöntemler, kolorektal kanser ameliyatlarında yaygın şekilde uygulanmaktadır.
Küçük kesilerden yapılan bu işlemler sayesinde hastaların iyileşme süresi kısalır, ameliyat sonrası ağrı azalır ve enfeksiyon riski minimuma iner.

Kemoterapi ve Radyoterapi

Özellikle rektum kanserinde ameliyat öncesi radyoterapi ve kemoterapi uygulanabilir.
Bu kombinasyon, tümörü küçülterek cerrahi sonrası komplikasyon riskini azaltır ve makat koruma şansını artırır.
Ameliyat sonrasında da olası mikroskobik kanser hücrelerini yok etmek için ek kemoterapi tedavileri uygulanabilir.

Destekleyici Tedavi ve Takip

Ameliyat sonrası dönemde hastaların beslenme düzenine dikkat etmesi, düzenli kontrollerini aksatmaması önemlidir.
CEA testi, görüntüleme yöntemleri ve kolonoskopi kontrolleriyle hastalığın tekrarlama riski izlenir.

Video: Kolon Kanseri Nedir?

Videoyu YouTube’da izleyin

Sonuç: Erken Tanı Hayat Kurtarır

Kolon ve rektum kanserleri erken evrede teşhis edildiğinde tamamen tedavi edilebilir hastalıklardır.
50 yaş üzerindeki bireyler, dışkılama alışkanlıklarında değişiklik, dışkıda kan veya açıklanamayan kilo kaybı gibi belirtiler fark ettiklerinde gecikmeden bir uzmana başvurmalıdır.
Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve sigaradan uzak durmak, kolorektal kanser riskini azaltmanın en etkili yollarıdır.
Unutmayın, erken tanı hayat kurtarır.

Yukarı çık ↑